Xəbər verdiyimiz kimi Adalet.az-ın əməkdaşı bayram günlərində ölkənin cənub bölgəsi olan Cəlilabaddadır. İstirahət günlərində əməkdaşımız həm də rayonun tarixi abidələri haqda araşdırma aparıb, yazılar hazırlayır.
Bu dəfə əməkdaşımız Cəlilabadda “Qazan köşkü” adlanan tarixi abidəsini ziyarət edib. Qazan köşkü” coğrafi mövqeyinə, ecazkar guşəsinə görə tarixən fatehlərin maraq dairəsində olub. İnsanlar vaxtilə düşməndən müdafiə olunmaq üçün bu cür sıldırım qayalarda qalalar tikiblər. “Qazan köşkü” də o qalalardan biridir.
Bu səfərdə bizə rayon sakinləri Vüqar Adıgözəlov və Elvin Ağayev bələdçilik etdi. Adı çəkilən ərazi rayon mərkəzindən təxminən 25 kilometr məsafədə yerləşir. Burovar dağ silsiləsinin ən ucqar nöqtələrindən birində, dəniz səviyyəsindən təqribən min metr yüksəklikdə inşa olunan “Qazan köşkü” dairəvi, ellips formasında olmaqla, bir hektardan çox ərazini əhatə edir. Biz adı çəkilən ərazidə olarkən bura ziyarətə gələn başqa insanlarla da rastlaşdıq. Bildirildi ki, Cəlilabada gələn qonaqlar bələdçilər tərəfindən bu əraziyə gətirilir, həm istirahət edirlər, həm də tarixi abidəylə tanış olurlar.
Düzdü, bu gün də “Qazan köşkü”nün hansı tarixi dövrə aid olması dəqiq bilinmir. Mübahisəli məqamlar var. Yerli tədqiqatçıların, alimlərin qala və qalaətrafı yerlərdə apardıqları müşahidələr, qazıntılar nəticəsində əldə olunan maddi mənəvi nümunələr Qazan köşkünün 14-15-ci əsrlərə yox, ondan 600-800 il əvvələ aid olduğunu təxmin edir.
Azərbaycan Dövlət Pedoqoji Universitetinin Cəlilabad Filialının müəllimi və tarixçi-tədqiqatçı Ələsgər Mirzəzadə “Qazan köşkü”nün tarixiylə bağlı saytımıza bunları deyib:
“Alimlərimiz, arxeoloqlarımız da burada iştirak ediblər, onlar da bu tarixi məkanla bağlı müəyyən fikirlər səsləndiriblər. Əmir Teymurun, Qazan xanın bu ərazilərdə olması haqqında məlumatlar var. Ola bilsin, bura mərhələli şəkildə müşahidə məntəqəsi kimi istifadə olunub. Astronomik bir müşahidə yeri kimi də ehtimal oluna bilər. Ola bilər, hündür yer olduğu üçün düşməndən qorunmaq üçün bir qala qurublar. Bu qalada müdafiə olunaraq bir müddət daldalanıblar. Bunları tam müəyyən etmək üçün isə ərazidə arxeoloji qazıntılara ehtiyac var”.
Qeyd edək ki, tarixi mənbələrdə “Qazan xanın köşkü” kimi tanınan tikilinin Orta əsrlərdə Qazan xanın yay iqamətgahı olması ilə bağlı məlumatlara rast gəlinir. Abidə sovet hakimiyyəti illərində ciddi nəzarət altında saxlandığı deyilir.
Vasif Əlihüseyn